چای اسطوخودوس | خواص این چای برای سلامتی و نحوه دم کردن

چای اسطوخدوس یکی از دم‌نوش‌های گیاهی بسیار مفید است، اما آیا اطلاعات کاملی از این دم‌نوش دارید؟ ماهیت حقیقی این دم‌نوش چیست؟ مزایای آن چیست؟ گیاه لاوندر یا اسطوقدوس یکی از خوشبوترین گیاهان دارویی در جهان محسوب می‌شود که در مناطق مختلفی از ایران، هند، چین، انگلیس و کانادا به‌صورت خودرو رشد می‌کند. این گیاه علاوه بر آنکه به‌عنوان یک گیاه دارویی پرخاصیت در طب سنتی کشورمان و طب سنتی کشورهای چین و هند مورداستفاده قرار می‌گیرد به‌عنوان یک خوراکی مفید در سبد غذایی بسیاری از خانواده‌های آسیایی و اروپایی وجود دارد. در این مطلب از پین‌ورک می‌خواهیم مسائل مرتبط به چای اسطوخودوس را بررسی کنیم و به خواص آن در مورد درمان بی‌خوابی، اضطراب و خاستگاه و محل پیدایش این گیاه اشاره کنیم. امیدواریم این مطلب برای شما مفید واقع شود.

چای اسطوخودوس چیست؟

چای اسطوخدوس یک دم‌نوش گیاهی است که با قرار دادن گل‌های خشک‌شده اسطوقدوس درون آب جوش به مدت حدود ۵ دقیقه حاصل می‌شود. این دم‌نوش به‌عنوان یک چای گیاهی شناخته می‌شود، همچنین از اسطوقدوس در صنایع عطر و آرایشی نیز استفاده می‌شود.

از نظر علمی، اسطوقدوس در دسته Lavandula قرار دارد و دارای ۴۵ گونه مختلف است و اکثر این‌ها در محصولات طب سنتی و عطری مورداستفاده قرار می‌گیرد. گیاه اسطوقدوس، همچنین دارای مقدار قابل توجهی کلسیم، آهن، ویتامین A، ترکیبات فنولیکی و همچنین دارای ترپنس هایی از قبیل لینالول است. این مواد مغذی، اثرات قابل توجهی بر سلامت انسان دارند. در ایالات‌متحده آمریکا چای اسطوقدوس به‌عنوان چای سبز یا چای سیاه محسوب نمی‌شود. این دم‌نوش جزو نوشیدنی‌هایی است که قبل از خوابیدن یا به منظور کاهش استرس، مصرف آن توصیه می‌شود.

اسطوخودوس در چه مکانی رشد می‌کند؟

اسطوقدوس جزو گیاهان بومی اروپا محسوب می‌شود، با این وجود این گیاه تقریباً در تمام نقاط جهان می‌تواند رشد کند. منطقه‌ای خاص در فرانسه (پرونس) وجود دارد که به خاطر وجود مزارع اسطوقدوس و دیگر گیاهان معطر از شهرت خاصی برخوردار است. گیاهان اسطوقدوسی که در منطقه پرونس رشد می‌کنند به خاطر کیفیت بسیار خوبی دارند در بازارهای جهانی از قیمت بالاتری برخوردار هستند. دلیل این کیفیت بالا نیز این است که این منطقه بهترین آب‌وهوا را برای پرورش گیاه اسطوقدوس دارد. به همین دلیل طبیعی است که قیمت آن از دیگر نقاط بیشتر باشد. البته در بسیاری از نقاط دیگر جهان نیز مزارع اسطوقدوس وجود دارد، اما طبیعتاً کیفیت آن از اسطوقدوس مخصوص منطقه پرونس پایین‌تر خواهد بود.

از چه نوع اسطوخودوسی برای تهیه چای استفاده می‌شود؟

به‌صورت کلی بیش از ۳۹ نوع گیاه اسطوقدوس در جهان وجود دارد که برخی از آن‌ها ارزشمندتر از بقیه هستند. برخی از آن‌ها به‌عنوان گل‌های تزیینی (گلدانی) استفاده می‌شوند و برخی از آن‌ها خوردنی هستند و در پخت‌وپز مورداستفاده قرار می‌گیرند. اسطوقدوس آگوستیفلورا نوعی اسطوقدوس است که در پخت‌وپز و تهیه چای مورداستفاده قرار می‌گیرد. این گیاه به‌عنوان اسطوقدوس انگلیسی نیز شناخته می‌شود. دیگر انواع اسطوقدوس شاید برای پخت‌وپز مناسب نباشند اما می‌توانند از بوی خوبی برخوردار باشند و از آن‌ها برای استفاده در گلدان بهره برد.

فقط از گل‌های خشک اسطوخودوس برای تهیه چای اسطوخودوس استفاده می‌شود!

هنگامی‌که می‌خواهید چای اسطوخدوس تهیه کنید، باید از گل‌های خشک اسطوقدوس استفاده کنید. از برگ اسطوقدوس استفاده نکنید، زیرا هیچ بو و رایحه‌ای ندارند. استفاده از گل‌های اسطوقدوس به‌صورت خام و تازه بین مردم رواج چندانی ندارد. اگر بخواهید اسطوقدوس را خام مصرف کنید، باید آن را باید درون آب جوش، بجوشانید که مزه آن نامطلوب خواهد شد. به همین دلیل توصیه می‌شود از گل‌های خشک این گیاه استفاده شود. ازآنجاکه این گیاه دارای بو و مزه بسیار تندی است برای تهیه چای دقت کنید که بیش‌ازاندازه از این گیاه استفاده نکنید.

چگونه چای اسطوخودوس دم کنیم؟

موقع آن رسیده که نحوه دم کردن چای اسطوخودوس را مرور کنیم. دم کردن آسان است زیرا این چای، یک چای گیاهی است. این یعنی حتی اگر مقدار زیادی از گیاه را استفاده کنید برعکس چای سبز یا چای سیاه مزه آن تلخ نمی‌شود.

همچنین برای تهیه این چای به اندازه دیگر چای‌ها به دردسر نخواهید افتاد.

می‌توانید این چای را به‌راحتی در خانه خود دم کنید. برای تهیه یک فنجان چای اسطوقدوس (معادل ۲۳۳ میلی‌لیتر) به مواد زیر نیاز خواهید داشت:

۲۶۶ میلی‌لیتر آب ۹۰ درجه سانتی‌گراد

یک قاشق چای‌خوری اسطوقدوس خشک

یک فنجان برای ریختن نوشیدنی درون آن

یک نوع فیلتر و یا صافی برای جلوگیری از ریختن گل‌های اسطوقدوس درون فنجان

شما به بیش از ۲۳۳ میلی‌لیتر آب نیاز خواهید داشت، زیرا بخشی از آن توسط گل‌های اسطوقدوس جذب می‌شود. به همین دلیل توصیه می‌شود برای تهیه چای از ۳۳ میلی‌لیتر آب بیشتر (در مجموع ۲۶۶ میلی‌لیتر) استفاده کنید.

برای جوشاندن آب به هیچ وجه از ماکروویو استفاده نکنید. دلیل آن نیز این است که جوشاندن آب درون یک کتری یا سماور باعث می‌شود تا آب به‌صورت یکنواخت به جوش بیاید در حالیکه در ماکروویو ممکن است برخی از نقاط سرد باقی بمانند (به جوش نیاید). بعلاوه، بهترین راه برای دم کردن چای، استفاده از روشی طبیعی است.

توصیه می‌کنیم از یک لیوان چینی استفاده کنید که دارای یک فیلتر استیلی ضدزنگ و همچنین یک درپوش چینی باشد تا چای شما را گرم نگه ‌دارد. البته لیوان‌های بزرگ‌تری نیز وجود دارد که می‌توانید درون آن‌ها نیز چای خود را مصرف کنید.

پس از انتخاب اینکه درون چه ظرفی می‌خواهید چای خود را بنوشید، می‌توانید آب را بجوشانید. هنگامی‌که دمای آب به ۹۰ درجه سانتی‌گراد رسید، می‌توانید اسطوقدوس را به آن اضافه کنید، همچنین اگر دستورالعمل مخصوصی برای خود دارید مطابق آن عمل کنید.

باید به میزان ۵ دقیقه گل‌های اسطوخدوس را بخیسانید. اگر دوست داشته باشید می‌توانید آن را بیشتر نیز بجوشانید که نتیجه آن یک دم‌نوش قوی‌تر خواهد بود.

پس از خیساندن گل‌های اسطوقدوس، باید آن را از چای بردارید. برای این کار می‌توانید از یک صافی و فیلتر استفاده کنید.

محصول نهایی شما باید بسیار خوشبو و معطر باشد و نباید رنگ بنفش داشته باشد. رنگ چای در نهایت باید کهربایی باشد.

بهترین روش برای دم کردن اسطوقدوس این است که از دستورالعمل مخصوص به خود استفاده کنید. مصرف این چای در زمان خواب بسیار توصیه می‌شود. البته این بدان معنا نیست که در دیگر مواقع روز نمی‌توانید و نباید از این چای استفاده کنید.

امروزه اسطوقدوس به‌صورت خشک شده و در بسته بندی‌های ۱۱۳ گرمی ارگانیکی وجود دارد که می‌توانید از بازار آن‌ها را تهیه کنید. این بسته‌ها را می‌توانید با توجه به میزان مصرف خود، برای ۶۰ فنجان و یا حتی بیشتر نیز استفاده کنید. این اسطوقدوس‌ها در مزارع جنوب فرانسه (منطقه پرونس) کشت شده‌اند و کاملاً ارگانیک هستند (تأیید شده توسط USFDA). اگر بسته‌بندی‌های بزرگ‌تری نیاز دارید، بسته‌های ۴۵۳ گرمی نیز در بازار موجود است.

مزه چای اسطوخودوس چگونه است؟

چای اسطوخودوس همان‌طور که از نامش می‌توان حدس زد، دارای مزه‌ای مشابه با اسطوقدوس است. این چای هم مزه اسطوقدوس می‌دهد و هم بوی اسطوقدوس دارد. اگر بخواهیم این چای را با چای یاسمن مقایسه کنیم باید بگوییم که این چای (اسطوقدوس) بسیار خوشبو است و بوی بسیار خوبی نیز دارد (بوی تندی ندارد). اگر تا به حال از چای سبز یاسمن استفاده کرده باشید متوجه می‌شوید که تنها گیاهان بسیار محدودی هستند که می‌توانند چنین رایحه معطری به ارمغان بیاورند. چای اسطوقدوس دارای رایحه گل مانند است و این همان چیزی است که ما از این چای انتظار داریم. مثل چای رز، چای اسطوخودوس نیز دارای بوی بسیار معطری است و ممکن است اندکی شما را به یاد عسل بیندازد. مطابق آنچه در بالا گفته شد، اسطوقدوس یک گل معطر، شیرین و خوشبو است. به همین دلیل در هنگام دم کردن این چای باید بسیار دقت به خرج دهید زیرا جوشاندن بیش از حد این چای می‌تواند باعث قوی شدن (سنگین شدن) آن شود.

چه مقدار اسطوخدوس را باید درون چای ریخت؟

مقدار مصرف آن به مطلوب و آنچه دلخواه شما است بستگی دارد. اگر دوست دارید چای را قوی بنوشید می‌توانید یک قاشق سوپ‌خوری از این گیاه استفاده کنید (برای تهیه یک فنجان چای ۲۳۳ میلی‌لیتری). اگر دوست دارید چای شما ضعیف‌تر باشد (سنگین و قوی نباشد) و بیشتر به دنبال بو و رایحه چای هستید استفاده از نصف قاشق سوپ‌خوری کافی است. اگر قصد دارید در چای خود به‌جز اسطوخودوس از گیاه دیگری (مثل بابونه) استفاده کنید، به شما توصیه می‌کنیم از نصف قاشق سوپ‌خوری اسطوقدوس در چای خود استفاده کنید، زیرا اگر بیشتر از این مقدار استفاده کنید، مزه گیاه دیگر را متوجه نخواهید شد. یکی از بهترین ترکیباتی که می‌توانید استفاده کنید، ترکیب وانیل، لیمو و اسطوخودوس است. این ترکیب به آرامش شما بسیار کمک می‌کند. اگر تابه‌حال از این ترکیب استفاده نکرده‌اید به شما توصیه می‌کنیم حتماً این ترکیب را امتحان کنید.

لاته چای اسطوخودوس

این چای بسیار بسیار مزه خوبی دارد. هنگامی‌که یک فنجان را پر از آب می‌کنید و با آن چای اسطوخدوس تهیه می‌کنید، دیگر قادر به تهیه لاته (نوعی قهوه) نخواهید بود؛ اما اگر برای تهیه چای اسطوقدوس از آب کمتری استفاده کنید قادر خواهید بود که قهوه اسپرسو اسطوقدوس را تهیه کنید.

برای این کار باید قاشق سوپ‌خوری گل اسطوقدوس را درون ۴۰ میلی‌لیتر آب جوش به مدت ۱۰ دقیقه قرار دهید. باید قوی‌ترین چای اسطوخودوس ممکن را تهیه کنیم. پس از این مرحله، گل‌های اسطوقدوس را جدا کرده و ۱۱۸ میلی‌لیتر شیر حرارت داده‌شده را به آن اضافه کنید.

برخی مردم علاقه دارند تا مقداری رنگ خوراکی به این ترکیب اضافه کرده و رنگ آن را مایل به بنفش کنند. برخی دیگر به خاطر رایحه خوب اسطوقدوس مقداری روغن اسطوقدوس به آن اضافه می‌کنند. بهتر است در ابتدا طبق دستورالعمل اولیه اقدام کنید و سپس اگر احساس نیاز کردید، از افزودنی‌ها استفاده کنید.

مزایا و عوارض جانبی چای اسطوخودوس

دم کردن چای اسطوخدوس در خانه بسیار لذت‌بخش است، اما خوب است که از مزایا و معایب آن نیز آگاهی داشته باشیم. اسطوخودوس گیاه بسیار محبوبی است، این گیاه در غذاها و نوشیدنی‌های زیادی به‌عنوان چاشنی استفاده می‌شود. این گیاه دارای خواص و مزایای بسیار زیادی است و به همین دلیل ۲۰۰۰ سال پیش توسط رومیان باستان مصرف می‌شده است. به همین دلیل در اینجا به برخی از این خواص اشاره خواهیم کرد.

اسطوخدوس به خوابیدن شما کمک می‌کند

یکی از خواصی که گیاه اسطوخدوس دارد خواص خواب‌آوری آن است. این خاصیت در چای اسطوقدوس نیز وجود دارد. بوی خوبی که اسطوقدوس دارد به آرامش ذهن کمک می‌کند و باعث می‌شود تا سیگنال‌های مثبتی به ذهن انسان فرستاده شود. مصرف نوشیدنی گرم اسطوقدوس (چای) قبل از خواب بسیار آرام‌بخش است.

اسطوخدوس برای قرن‌های متمادی توسط افرادی که مشکل بی‌خوابی دارند مصرف می‌شده است و امروزه نیز افراد زیادی از آن استفاده می‌کنند. علاوه بر استفاده از چای اسطوخودوس برای از بین بردن بی‌خوابی می‌توانید چند قطره روغن اسطوقدوس را روی یک پارچه کتان بریزید و نزدیک تخت خواب خود قرار دهید. این پارچه را نباید درون تخت خواب و یا نزدیکی خود قرار دهید، زیرا بوی بسیار قوی و تندی دارد. همچنین می‌توانید گل‌های اسطوقدوس را درون یک بالشتک بریزید و آن را زیر بالشت خود قرار دهید و از بوی آن لذت ببرید.

کاهش اضطراب

همان‌طور که اسطوقدوس برای درمان بی‌خوابی مؤثر است، در درمان اضطراب و کاهش استرس نیز مفید است. نوشیدن چای اسطوخودوس باعث می‌شود تا احساس آرامش به شما دست دهد. اکثر مطالعات صورت گرفته روی اسطوقدوس نشان داده که برای تأثیرگذاری اسطوقدوس (چای، پودر اسطوقدوس، روغن اسطوقدوس و غیره) باید حداقل به مدت ۲ هفته از اسطوقدوس استفاده کنید. مانند تمام درمان‌های گیاهی، اسطوقدوس نیز در طولانی‌مدت اثرات خود را نشان می‌دهد، زیرا باید میزان کمی از آن را در هر وعده استفاده کنید، بنابراین اگر می‌خواهید برای کاهش استرس و اضطراب خود از اسطوقدوس استفاده کنید باید یک برنامه چندهفته‌ای برای مصرف این گیاه داشته باشید. قبل از شروع درمان با استفاده از این گیاه بهتر است با پزشک خود مشورت کنید.

اسطوخدوس می‌تواند باعث کاهش التهابات شود

به نظر می‌رسد که اگر روزی چند بار از اسطوقدوس استفاده کنید، پس از چند روز می‌توانید میزان التهابات خود را کاهش دهید. برای مثال در مورد زخم دهان، اگر روزی ۳ بار از روغن اسطوقدوس و در محل زخم استفاده کنید میزان درد شما کاهش می‌یابد و زخم شما در زمان کوتاه‌تری بهبود می‌یابد. همچنین اسطوقدوس می‌تواند میزان درد ماهیچه‌ها را کاهش دهد، مثل درد دوران قاعدگی. اسطوخودوس، درد را کاملاً از بین نمی‌برد اما آن را قابل تحمل می‌کند، مثل علائم PMS یعنی کمردرد و گردن درد.

چای اسطوخودوس و حاملگی

مصرف اسطوخدوس برای زنان حامله و یا پرستارانی که با نوزادان سر و کار دارند توصیه نمی‌شود. البته به مطالعات بیشتری نیاز است تا بتوان در این زمینه به صورت قطعی اظهارنظر کرد؛ اما به نظر می‌رسد مصرف اسطوقدوس در زنان حامله باعث رشد بیش‌ازحد هورمون سینه در نوزاد پسر می‌شود.

با این وجود، عوامل مختلفی وجود دارد که می‌تواند باعث رشد بیش‌ازحد هورمون سینه در پسران شود به همین دلیل به تحقیقات بیشتری در این زمینه نیاز است. مصرف اسطوقدوس به میزان کم یا به‌صورت فصلی برای زنان حامله بلامانع است، برای مثال استفاده از چاشنی اسطوقدوس در سالاد. اما استفاده از اسطوقدوس خالص یا محصولاتی که حاوی مقدار زیادی اسطوقدوس هستند مثل چای اسطوخودوس برای زنان حامله توصیه نمی‌شود.

آیا چای اسطوخدوس حاوی کافئین است؟

چای اسطوخدوس به‌هیچ‌وجه حاوی کافئین نیست. گیاه اسطوقدوس حاوی کافئین نیست، همچنین اسطوقدوس به‌صورت دم شده نیز حاوی کافئین نیست. اگر روی بسته‌بندی چای اسطوقدوس علامت (حاوی کافئین) مشاهده نمودید علت آن این است که کافئین به‌صورت جداگانه اضافه شده است. برخی چای‌ها حاوی کافئین هستند و در برخی دیگر مثل چای سبز و چای سیاه، کافئین با آن مخلوط شده است. باید به این حقیقت توجه کنید که اسطوقدوس دارای خواص خواب‌آور و تسکین اضطراب است، به همین دلیل وجود کافئین در چای آن باعث بی‌خاصیت شدن آن می‌شود.

عوارض جانبی اسطوخدوس

یکی از عوارض جانبی اسطوخودوس رشد بیش از حد سینه در پسران در سنین پایین است. این عارضه معمولاً موقتی است و هنگامی‌که مصرف اسطوقدوس متوقف شود به‌احتمال‌زیاد این عارضه نیز متوقف خواهد شد

هنوز تحقیقات جامعی درباره‌ی اثرات اسطوقدوس بر روی قند خون صورت نگرفته به همین دلیل توصیه می‌شود که افراد مبتلا به دیابت از زیاده‌روی در مصرف آن اجتناب کنند.

از دیگر عارضه اسطوقدوس می‌توان به بوی قوی و شدید آن اشاره کرد. اگر نسبت به بو خیلی حساس هستید (برخی افراد تحمل بوی عطر یا بوی شدید را ندارند) و در هنگام مصرف اسطوقدوس احساس سردرد و سرگیجه می‌کنید بهتر است مصرف آن را متوقف کنید. چای اسطوخودوس بر روی سیستم عصبی مرکزی تأثیر می‌گذارد به همین دلیل ممکن است با داروهای بیهوشی تداخل داشته باشد، توصیه می‌شود که دو هفته قبل از جراحی از مصرف اسطوقدوس اجتناب کنید.

دم‌نوش اسطوقدوس نسبتاً بی‌خطر است اما می‌تواند مشکلاتی را ایجاد کند، به‌خصوص اگر از دارویی استفاده می‌کنید که فعالیت دستگاه عصبی مرکزی را کند می‌کنند. مصرف هم‌زمان دم‌نوش اسطوقدوس با داروهای خواب‌آور، آرام‌بخش و ضدافسردگی مشکل ایجاد می‌کند. اگر پس از مصرف دم‌نوش اسطوقدوس هر نوع واکنش حساسیتی همچون لرزش یا گرفتگی گلو را تجربه کردید، مصرف را قطع کنید.

از دیگر عوارض اسطوقدوس می‌توان به یبوست، سردرد و تغییر میل غذایی اشاره کرد. این عارضه معمولاً به خاطر مصرف زیاد اسطوقدوس رخ می‌دهد، اما اگر فردی به اسطوقدوس حساسیت داشته باشد، مصرف کم آن نیز می‌تواند این عارضه را به همراه داشته باشد. به صورت کلی باید بیان کنیم که مصرف اسطوقدوس برای اغلب افراد ایمن و بی‌خطر است و تنها در موارد محدودی کار افراد را به بیمارستان خواهد کشاند.

نتیجه‌گیری

اسطوقدوس از گیاهان گل‌دار متعلق به خانواده نعناعیان است که برگ‌های دراز و باریک دارد و گل‌های آن، کوچک خوشه‌ای بهرنگ‌های آبی، بنفش و قرمز تیره هستند. از اسطوقدوس بیشتر برای تهیه‌ی چای و دم‌نوش اسطوقدوس، روغن اسطوخودوس و در آروماتراپی استفاده می‌شود.

چای اسطوخودوس یکی از نوشیدنی‌هایی است که نوشیدن آن برای بسیاری از افراد لذت‌بخش است، اما باید همواره دقت داشته باشید که مزه و بوی قوی این نوشیدنی به شما آسیب نزند. اسطوقدوس به خودی خود یک گل بسیار زیبا است و تأثیرات آرامش‌بخش آن ممکن است همان چیزی باشد که دنبال آن هستید و پس از یک روز سخت و پر از استرس باعث ایجاد آرامش در شما شود.

---

مقالات مرتبط :

• آیس تی
• شیرچای
• چای زنجبیل
• چای بادرنجبویه
• آموزش تهیه قهوه ترک

---

در این مطلب از مجله پین‌ورک به موضوع چای اسطوخدوس یکی از نوشیدنی‌هایی است که نوشیدن آن برای بسیاری از افراد لذت‌بخش است، پرداختیم اما باید همواره دقت داشته باشید که مزه و بوی قوی این نوشیدنی به شما آسیب نزند. اسطوخدوس به‌خودی‌خود یک گل بسیار زیبا است و تأثیرات آرامش‌بخش آن ممکن است همان چیزی باشد که دنبال آن هستید و پس از یک روز سخت و پر از استرس باعث ایجاد آرامش در شما شود.